Numri i fetvasë: 433 HAXHI-KUSHTI I AFTËSISË FIZIKE-EKONOMIKE
Kategoria: KUSHTI I MUNDËSISË-HAXHI E UMRA
50 shfletues/klikues HAXHI-KUSHTI I AFTËSISË FIZIKE-EKONOMIKE
Pyetje: HAXHI-KUSHTI I AFTËSISË FIZIKE-EKONOMIKE
Si ndikojnë aftësia fizike dhe ajo ekonomike e një personi të caktuar në kryerjen e ritualit të haxhit?
Përgjigjja: HAXHI-KUSHTI I AFTËSISË FIZIKE-EKONOMIKE
Falënderimi absolut i takon Allahut! Mëshira, lavdërimi edhe paqja qofshin mbi të Dërguarin e Allahut!Lexoni më tepër
Në kuadrin e kushtit të aftësisë (mundësisë) si kusht që ka të bëjë veçmas me obligimin e haxhit, juristët muslimanë kanë trajtuar shqyrtimin e aftësisë (mundësisë) fizike (trupore) dhe asaj financiare (ekonomike) si vijon2:Lexoni më tepër
Shqyrtimi i parë: Aftësia (Mundësia) fizike (trupore)
Parashtresa e parë: Kush nuk mund të qëndrojë në mjetin / gjënë e udhëtimit
Kush është i sëmurë dhe nuk mund të mbahet / qëndrojë mbi gjënë / mjetin e udhëtimit apo kush është i pafuqishëm apo nuk mund të lëvizë (është i paralizuar), i këtilli nuk e ka detyrim udhëtimin për në haxh. Me këtë mendim janë shprehur njëzëri (të gjithë) juristët muslimanë dhe ky konsensus është përcjellë nga Ibn el-Arabiu, El-Kurtubiu dhe Ibn Tejmije.
arabishtالبابُ الثَّاني: شُروطُ الحَجِّ
الفصل الثَّالِث: شَرْطُ وجوبٍ فقط (الاستطاعَةُ)
المبْحَثُ الخامِسُ: الاستطاعَةُ البَدَنِيَّةُ
المطلب الأول: من لا يستطيعُ أن يَثبُتَ على الآلةِ أو الرَّاحلة
مَن كان مريضًا لا يَستمِسكُ على الرَّاحلةِ، أو مَعضوبًا؛ فلا يلزمُه المسيرُ إلى الحجِّ.
الأدلة:
أولًا: من الكتاب
قال الله تعالى: وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا [آل عمران: 97]
وجه الدلالة:
أنَّ من لا يستطيعُ أن يَثبُتَ على الرَّاحلةِ أو يستَمسِكَ بها، فهو غيرُ مُستطيعٍ, فلا يجبُ عليه الحَجُّ بنَفسِه؛ لأنَّه إنما وجبَ على من استطاع إليه سَبيلًا
ثانيًا: من السنة
عن عبدِ اللهِ بنِ عبَّاسٍ رَضِيَ الله عنهما، عن النبيِّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم: ((أنَّه جاءَتْه امرأةٌ مِن خَثعَم تستفتيه، قالت: يا رسولَ الله، إنَّ فريضةَ اللهِ على عبادِه في الحجِّ، أدرَكَت أبي شيخًا كبيرًا لا يستطيعُ أن يثبُتَ على الرَّاحلةِ، أفأحُجُّ عنه؟ قال: نعم ))، وفي رواية: ((قالت: يا رسولَ الله، إنَّ أبي شيخٌ كبيرٌ، عليه فريضةُ اللهِ في الحَجِّ، وهو لا يستطيعُ أن يستوِيَ على ظَهرِ بَعيرِه، فقال صلَّى الله عليه وسلَّم: فحُجِّي عنه ))
ثالثًا: من الإجماع
نقلَ الإجماعَ على ذلك ابنُ العَرَبيِّ، والقرطبيُّ، وابنُ تيميَّة.
Parashtresa e dytë: A e ka detyrim kush është i paaftë fizikisht që të dërgojë në haxh dikë si bedel (zëvendësues)?
Kush është i aftë ekonomikisht por është i paaftë fizikisht, e ka për detyrë që ta shlyejë obligimin e haxhit duke dërguar dikë si përfaqësues (zëvendësues). Me këtë mendim janë shprehur medh’hebi (fakulteti juridik) shafi’i dhe hanbeli, është një prej mendimeve të medh’hebit hanefi, si dhe është përzgjedhja e Ibn Hazmit dhe Ibn Uthejminit.
arabishtالبابُ الثَّاني: شُروطُ الحَجِّ
الفصل الثَّالِث: شَرْطُ وجوبٍ فقط (الاستطاعَةُ)
المَطْلَب الثَّاني: مَن فَقَد الاستطاعَةَ البَدنيَّةَ هل يلزَمُه أن يُنِيبَ عنه؟
من كان قادرًا بمالِه عاجزًا ببَدَنِه؛ فإنَّه يجب عليه الحَجُّ، بإرسالِ من ينوب عنه، وهذا مَذْهَبُ الشَّافِعِيَّة، والحَنابِلَة، وهو قولٌ للحَنَفيَّة، واختاره ابنُ حزمٍ، وابنُ عُثيمين
الأدلَّة:
أوَّلًا: مِنَ الكِتاب
قال اللهُ تعالى: وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا [آل عمران: 97]
وَجْهُ الدَّلالَةِ:
أنَّ عُمومَ قَولِه: مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًايشمَلُ من استطاعَ الحَجَّ بمالِه، فيُنيبُ من يؤدِّي عنه الحَجَّ
ثانيًا: مِنَ السُّنَّةِ
عن عَبْدِ اللهِ بنِ عبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عنهما، عن النبيِّ صلَّى الله عليه وسَلَّم: ((أنَّه جاءَتْه امرأةٌ من خَثْعَم تستفتيه، قالت: يا رسولَ اللهِ، إنَّ فريضَةَ اللهِ على عبادِه في الحَجِّ أدرَكَتْ أبي شيخًا كبيرًا لا يستطيعُ أن يَثْبُتَ على الرَّاحِلَةِ، أفأَحُجُّ عنه؟ قال: نَعَم ))
وَجْهُ الدَّلالَةِ:
أنَّ النبيَّ صلَّى الله عليه وسَلَّم أقرَّ المرأةَ على وَصْفِ الحَجِّ على أبيها بأنَّه فريضةٌ، مع عَجْزِه عنه ببَدَنِه، ولو لم يجِبْ عليه لم يُقِرَّها الرَّسولُ صلَّى الله عليه وسَلَّم؛ لأنَّه لا يُمكِنُ أن يُقِرَّ على خطأٍ؛ فدلَّ على أنَّ العاجِزَ ببَدَنِه القادِرَ بمالِه؛ يجبُ عليه أن يُنيبَ
ثالثًا: لأنَّ هذه عبادةٌ تجب بإفسادِها الكَفَّارة، فجاز أن يقومَ غيرُ فِعْلِه فيها مقامَ فِعْلِه؛ كالصَّوْمِ إذا عجز عنه افتدى.
Shqyrtimi i dytë: Aftësia (Mundësia) financiare (ekonomike)
Parashtresa e parë: Kushtëzimi i furnizimit (pajimit) dhe gjësë / mjetit të udhëtimit
Që haxhi t’i bëhet personit obligim (detyrim) kushtëzohet aftësia e tij për të paguar shpenzimet për furnizimin (pajimin e duhur) për (krejt) udhëtimin (përfshirë akomodimin), si dhe për gjënë / mjetin e transportit. Këto shpenzime duhet t’i teprojnë këtij person pasi të ketë hequr (llogaritur) borxhin, shpenzimet dhe nevojat (për përgjegjësitë) e tij themelore. Të këtij mendimi janë shumica e juristëve muslimanë: medh’hebi (fakulteti juridik) hanefi, shafi’i dhe hanbeli, dhe ky është mendimi i Suhnunit dhe Ibn Habibit të medh’hebit maliki.
arabishtالمبحَثُ السَّادِسُ: الاستطاعَةُ المالِيَّةُ
المَطْلَب الأوَّل: اشتراطُ الزَّادِ والرَّاحِلَةِ:
يُشْتَرَطُ في وجوبِ الحَجِّ القُدرةُ على نفقَةِ الزَّادِ والرَّاحِلَة، فاضلًا عن دَينِه، ونفقَتِه، وحوائِجِه الأصليَّة، وهذا مَذْهَبُ الجُمْهورِ: الحَنَفيَّة، والشَّافِعِيَّة، والحَنابِلَة، وهو قَوْل سحنون, وابنِ حبيبٍ من المالِكِيَّة، وبه قال أكثَرُ الفُقَهاءِ
الأدلَّة:
أوَّلًا: مِنَ الكِتاب
1- قال اللهُ تعالى: وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا [آل عمران: 97]
وَجْهُ الدَّلالَةِ:
أنَّ الله عَزَّ وجَلَّ لَمَّا قال: مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا عَلِمْنَا أنَّها استطاعَةٌ غيرُ القُوَّةِ بالجِسْمِ; إذ لو كان تعالى أراد قُوَّةَ الجِسْمِ لَمَا احتاج إلى ذِكْرِها; لأنَّنا قد عَلِمْنا أنَّ الله تعالى لا يُكَلِّفُ نفسًا إلَّا وُسْعَها
2- قال اللهُ تعالى: وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ [النحل: 7]
وَجْهُ الدَّلالَةِ:
أنَّ الآيةَ تُفيدُ أنَّ الرِّحْلَة لا تبلُغُ إلَّا بِشِقِّ الأنفُسِ بالضَّرورة، ولا يُكَلِّفُنا اللهُ تعالى ذلك؛ لِقَوْله تعالى: وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ [الحَجُّ: 78] ، فتعيَّنَ اشتراطَ الزَّادِ والرَّاحِلَة؛ لتحقيقِ الاستطاعَةِ في الحَجِّ.
3- قال اللهُ تعالى: وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى البقرة: 197[.]
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عنهما قال: ((كان أهلُ اليَمَنِ يحجُّونَ ولا يتَزَوَّدون، ويقولون: نحن المتوَكِّلون، فإذا قَدِموا مَكَّةَ، سألوا النَّاسَ، فأنزل اللهُ عَزَّ وجَلَّ: وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى)).
Parashtresa e dytë: Kujt i kushtëzohet gjëja / mjeti i udhëtimit
Kushti apo kërkesa e gjësë / mjetit të udhëtimit është diçka e veçantë për personin që mes tij dhe Mekes gjendet një distancë (largësi) e tillë që lejohet shkurtimi (i namazeve të obliguara). Kurse nëse personi është pranë Mekes aq sa (për të arritur aty) mund të vijë në këmbë (pa qenë nevoja për mjet transporti), për të këtillin prania e një mjeti transporti nuk merret parasysh, përveç nëse ai është i paaftë, si p.sh. plaku në moshë të thyer që nuk mund të ecë etj. Të këtij mendimi janë shumica e juristëve muslimanë: medh‘hebi (fakulteti juridik) hanefi, shafi‘i dhe hanbeli.
arabisht
المَطْلَب الثَّاني: من يُشتَرَطُ في حَقِّه الرَّاحِلَةُ
اشتراطُ الرَّاحِلَةِ خاصٌّ بالبعيدِ عن مكَّةَ الذي بينه وبينها مسافَةُ قَصْرٍ، أمَّا القريبُ الذي يُمكِنُه المشيُ، فلا يُعتَبَر وجودُ الرَّاحِلَة في حَقِّه، إلَّا مع عجزٍ؛ كشيخٍ كبيرٍ لا يُمكِنُه المشيُ، وهذا مَذْهَبُ الجُمْهورِ: الحَنَفيَّة، والشَّافِعِيَّة، والحَنابِلَة
وذلك للآتي:
أوَّلًا: أنَّها مسافةٌ قريبةٌ يمكِنُه المشيُ إليها، فلَزِمَه؛ كالسَّعْيِ إلى الجمعةِ
ثانيًا: أنَّه لا تلحَقُهم مشقَّةٌ زائدةٌ في الأداءِ مشيًا على الأقدامِ، فلم تُشْتَرَطِ الرَّاحِلَة.
Parashtresa e tretë: Nevojat themelore që kushtëzohen të jenë tepër furnizimit dhe mjetit të udhëtimit
Nevoja e parë: Shpenzimi për familjen e personit (që synon të kryejë haxhin) dhe për ata që e ka për detyrë t’i mbajë (të kujdeset për jetesën e tyre), përgjatë periudhës së vajtjes dhe kthimit të tij.
Nevoja e dytë: Strehimi dhe nevojat e patjetërsueshme të atilla që përputhen me vetë personin dhe me familjen e tij, si: shërbëtori, orenditë e shtëpisë dhe veshmbathja (etj.), në vlerë të balancuar (matur / mesatare) të tillë që përshtatet me të.
Nevoja e tretë: Shlyerja e borxhit që ka ky person, sepse borxhi është nga të drejtat e njerëzve dhe përbën një nga nevojat themelore të individit, ashtu që ai (borxhi si detyrim) është akoma më i theksuar, sidoqoftë ky borxh, lidhur me të drejtën e njeriut apo të drejtën e Allahut të Lartësuar; tek i tillë (borxh) hyn p.sh. zekati të cilin personi ka përgjegjësi (detyrim) ta nxjerrë, apo kefaratet (shlyerjet e trajtës financiare) dhe ngjashëm.
arabisht
المَطْلَب الثَّالِث: الحاجاتُ الأصليَّةُ التي يُشتَرَط أن تَفْضُلَ عن الزَّاد والرَّاحِلَة:
الحاجة الأُولى: نفقَةُ عيالِه ومَن تَلْزَمُه نفقَتُهم، مدَّةَ ذَهابِه وإيابِه.
الحاجة الثَّانية: ما يحتاجُ إليه هو وأهلُه مِن مَسْكَنٍ، ومِمَّا لا بدَّ لِمِثْلِه؛ كالخادِمِ، وأثاثِ البَيْتِ، وثيابِه؛ بقَدْرِ الاعتدالِ المناسِبِ له في ذلك.
الحاجة الثَّالِثة: قضاءُ الدَّينِ الذي عليه، لأنَّ الدَّينَ من حقوقِ العِبادِ، وهو من حوائِجِه الأصليَّة، فهو آكَدُ، وسواءٌ كان الدَّينُ لآدميٍّ أو لحقِّ اللهِ تعالى؛ كزكاةٍ في ذِمَّتِه، أو كفَّارات ونحوِها.
Parashtresa e katërt: A mbetet haxhi i detyrueshëm nëse shpenzimi për kryerjen e tij kalon vlerën normale të tij4?
Haxhi është i detyrueshëm vetëm për personat që e përballojnë atë financiarisht referuar në një çmim model (normal) apo në një çmim ekuivalent (barasvlerës). Ndërsa për rastin kur kostoja e haxhit e kalon çmimin model (normal), shumica e juristëve muslimanë janë të mendimit se në këtë rast detyrimi i haxhit bie (shfuqizohet). Pra bazuar në këtë mendim, përderisa kostoja e haxhit e tejkalon koston e zakonshme, ose atë që juristët e quajnë “çmim model (normal)”, atëherë haxhi nuk është më i detyrueshëm dhe personi në këtë rast konsiderohet i paaftë. Ndërkaq, juristët e medh’hebit (fakultetit juridik) maliki janë të mendimit se përderisa personi është në gjendje që ta përballojë ekonomikisht koston që tejkalon çmimin model (normal), të këtillit i mbetet detyrim kryerja e haxhit të obliguar.Lexoni më tepër
arabishtالمَطْلَبُ الرابع: هل يجب الحج إذا كانت تكلفته أكثر من التكلفة الفعلية؟
فالحج واجب على الفور على المستطيع، ولا يجب الحج إلا لمن وجد زادا وراحلة بثمن المثل، أو أجرة المثل، فإذا زادت تكلفة الحج عن ثمن المثل، أو أجرة المثل؛ فقد اختلف العلماء: هل يلزم الحج حينئذ أو لا؟
والجمهور على أنه لا يلزم. فإذا كانت تكلفة الحج تزيد على التكلفة المعتادة، أو ما يسميه الفقهاء بثمن المثل، لم يجب الحج، ولا يعتبر المرء مستطيعا حينئذ.
ويرى فقهاء المالكية أنه ما دام قادرا على التكلفة الزائدة على أجرة المثل، فإنه يلزمه الحج.
الفقهاء مختلفون في وجوب الحج إذا زادت كلفته على أجرة المثل، أو ثمن المثل، ومن وسع الله تعالى له في المال، وبسط له منه، فلا شك أن ذهابه للحج أولى، ما دام قادرا ميسورا.
ومن كان قادرا، فحج، ودفع تلك الزيادة، فقد خرج من الخلاف، وأبرأ ذمته بيقين، وله على ذلك الأجر الجزيل.
Parashtresa e pestë: A i jepet përparësi haxhit në krahasim me martesën apo anasjelltas?
Kush është i obliguar të bëjë haxhin dhe dëshiron të martohet, por nuk ka para përveçse për njërën prej tyre, nëse ky person ka dëshirë të zjarrtë për martesë dhe i frikësohet zinasë (kurvërisë), i jep prioritet (përparësi) martesës në krahasim me haxhin. Të këtij mendimi (pra se në rastin në fjalë personi merr vendimin që të martohet) janë shumica e juristëve muslimanë: medh‘hebi (fakulteti juridik) hanefi, maliki dhe hanbeli, dhe (madje) për këtë mendim është thënë se ekziston konsensus (pajtim / mirëkuptim) ndër juristët muslimanë.
arabisht
المَطْلَب الرَّابِع: هل يُقَدِّمُ الحَجَّ أو الزَّواجَ؟
مَن وجَب عليه الحَجُّ وأراد أن يتزوَّجَ، وليس عنده من المالِ إلَّا ما يكفي لأحدِهما، فإنْ تاقت نفْسُه إلى الزَّواجِ وخاف مِنَ الزِّنا؛ قدَّمَ الزواجَ على الحَجِّ، وهذا مَذْهَبُ الجُمْهورِ: الحَنَفيَّة، والمالِكِيَّة، والحَنابِلَة، وحُكِيَ الإجماعُ على ذلك
وذلك للآتي:
أوَّلًا: أنَّ مَنِ اشتدَّت حاجَتُه إلى الزواجِ وجَبَتْ عليه المبادَرَةُ به قبل الحَجِّ؛ لأنَّه في هذه الحالِ لا يُسمَّى مُستطيعًا
ثانيًا: أنَّ في التزويجِ تحصينَ النَّفْسِ الواجِبَ، ولا غِنَى به عنه؛ كنَفَقَتِه، والاشتغالُ بالحَجِّ يُفَوِّتُه
ثالثا: أنَّ في تَرْكِه النِّكاحَ أمرَينِ: تَرْكَ الفَرْضِ، وهو النِّكاحُ الواجِبُ، والوقوعَ في المُحَرَّمِ، وهو الزِّنا.
Allahu e di më mirë. HAXHI-KUSHTI I AFTËSISË FIZIKE-EKONOMIKE
Ju ftojmë ta shpërndani këtë postim, që të përhapet dobia e tij dhe së bashku të marrim shpërblimin e publikuesit të fjalës së mirë.
_____ HAXHI-KUSHTI I AFTËSISË FIZIKE-EKONOMIKE
HAXHI-KUSHTI I AFTËSISË FIZIKE-EKONOMIKE
