REPLIKË BLERJES SË SHTËPISË ME KAMATË

VËREJTJA E RËNDË HYJNORE NDAJ KAMATËS

LLOJET E KAMATËS SIPAS NORMAVE ISLAME

Për më tepër (thekson Këshilli Evropian i Fetvave dhe Kërkimeve) blerja e banesës private të përshtatshme për individin musliman dhe familjen muslimane konsiderohet padyshim prej domosdoshmërive⁴, ndër të tjera edhe për arsyet vijuese:

Arsyeja e parë: Banese me qera nuk mund të jetë alternativë pasi: (së pari) banesa me qera nuk i përgjigjet nevojës së muslimanit dhe nuk e bën atë të ndihet i sigurt, edhe pse i kushton atij aq shumë para që shkojnë në xhepin e jomuslimanit, ashtu që edhe pas kalimit të viteve të tëra nga pagesa e shtëpisë me qera, muslimani nuk ka të vetin as edhe një gur të asaj shtëpie; (së dyti) në rastin e banimit me qera muslimani i ekspozohet në vijimësi dëbimit nga banesa me qera në rast se ka / bën shumë fëmijë apo pret miq e ka hyrje-dalje dhe (së treti) hedhja e tij në rrugë është një pritshmëri thuajse e sigurt nëse muslimani për shkak të plakjes së tij, të ardhurave të pakta apo mungesës së të ardhurave, nuk arrin ta paguaj qeranë e shtëpisë së tij;

Arsyeja e dytë: Banesa private mund të blihet pranë xhamive apo qendrave islame, duke krijuar kështu mundësi / shanse për të qenë pranë këtyre të fundit (xhamive apo qendrave islame), si dhe për afrimin e komuniteteve muslimane mes tyre dhe themelimin e minishoqërisë islame brenda shoqërisë së madhe; duke u mundësuar kësisoj njohja mes bijve të muslimanëve, forcimi i lidhjeve të tyre dhe bashkëpunimi e ndihmesa reciproke për të jetuar në konturin e koncepteve, mendimeve dhe normave islame. Po kështu blerja e banesës private e mundëson muslimanin që përderisa kjo banëse është pronë e tij, ai ta përgatisë dhe rregullojë shtëpinë e vet siç e kërkon nevoja e tij fetar dhe shoqërore.

Arsyeja e tretë: Krahas kësaj nevoje vetiake të çdo muslimani, për të theksuar në këtë kontekst është edhe nevoja shoqërore (publike) e komunitetit të muslimanëve që jetojnë si pakicë jashtë shtetit islam⁵ (Daru El-Islam). Kjo nevojë publike mishërohet në përmirësimin e rrethanave të tyre të jetesës, me qëllim që niveli i tyre (pakicës muslimane) të ngrihet dhe të jenë të denjë për t’i takuar “popullatës muslimane, më të mirës pupullatë të dalë për njerëzimin” dhe të bëhen kështu një tablo e ndritur e Islamit para jomuslimanëve; dhe (kjo nevojë publike e komunitetit të muslimanëve) mishërohet gjithashtu në çlirimin e këtij komuniteti musliman prej presionit ekonomik që ushtrohet mbi ta, ashtu që të bëjnë detyrimin e tyre të thirrjes në Islam (davetit) dhe të kontribuojnë edhe në strukturimin e shoqërisë së përgjithshme, gjë e cila kërkon që muslimani të mos rreket dhe tendoset gjatë gjithë jetës së tij vetëm për të paguar qeranë dhe mjetet e jetesës, e pastaj të mos gjejë shans për t’i shërbyer shoqërisë së tij dhe për transmetimin e thirrjes së tij.

Arsyeja e katërt: Mendimi juridik lejues i përdorimit në vendet joislame të kontratës së ndaluar nga ligji islam (përfshirë atë kamatore) me jomuslimanët (me pëlqimin e këtyre të fundit)

Sipas këtij mendimi (që përbën mendimin e mbështetur nga Ebu Hanifja dhe kolegu i tij Muhamed Ibn El-Hasen Esh-Shejbani si dhe qëndrimin bazë të medh’hebit hanefi, nga Sufjan Eth-Theuri, Ibrahim En-Nekhai, përbën një prej mendimeve të imam Ahmedit të zgjedhur si më i fuqishmi nga ana e Ibn Tejmijes siç përmendin disa dijetarë të medh’hebit hanbeli etj.), lejohet që në shtetin joislam⁶ (Daru El-Kufr) mes muslimanëve dhe jomuslimanëve të përdoren kontrata të ndaluara nga ligji islam (El-Ukudu El-Feside / EL-ŬǨUUDU EL-FEESIDE), përfshirë kontratat kamatore (me pëlqimin e jomuslimanëve dhe pa u bërë atyre pabesi)”.

Në këtë kontekst, Këshilli Evropian i Fetvave dhe Kërkimeve / El-Mexhlis El-Urubi Lil Iftei Uel Buhuth thekson se, medh’hebi hanefi me Daru El-Harb (shtet joislam në gjendje lufte) nënkupton çdo shtet [joislam në përgjithësi] që nuk është Daru El-Islam (shtet islam), pasi juristët hanefi e ndajnë shtetin (në këtë kontekst) në dy klasifikime⁷ dhe jo tre⁸, pra sipas hanefive tek klasifikimi (i dytë) Daru El-Harb (shtet joislam në gjendje lufte) hyn edhe çfarë emërtohet ndër juristët e tjerë (që përbën klasifikimin e tretë) si “Daru El-Ahd (shtet joislam në marrëveshje paqeje” ose “Daru El-Aman (shtet joislam në marrëveshje sigurie)”, prandaj Këshilli Evropian i Fetvave dhe Kërkimeve preferon që çështjen në fjalë ta përkufizojë me shprehjen “kontratat jashtë shtetit islam” dhe thekson se mendimi lejues në fjalë (që muslimani të blejë me kamatë prej jomuslimanëve në shtetet joislame me pëlqimin e këtyre të fundit), gëzon në këtë rast përparësi nisur nga konsideratat në vijim⁹:

Konsiderata e parë:  Muslimani [që jeton në një shtet joislam] nuk është i ngarkuar sheriatikisht (prej ligjit islam) që t’u përmbahet dispozitave ligjore qytetare (civile), ekonomike, politike etj. që kanë të bëjnë me sistemin e përgjithshëm të një [shteti dhe] shoqërie që nuk e beson fenë islame, duke qenë se muslimani nuk e ka të mundur këtë, pasi “Allahu nuk e ngarkon askënd përtej fuqisë që ka“¹⁰ dhe sepse [lejimi ose] ndalimi ligjor i kamatës [në shtetin joislam] i përket ligjeve që kanë të bëjnë me identitetin e kësaj shoqërie joislame, me filozofinë e këtij shteti joislam dhe me orientimin e tyre ekonomiko-shoqëror. Teksa ajo që i obligohet muslimanit [që jeton në një shtet joislam], është që ai t’u përmbahet dispozitave fetare islame që kanë të bëjnë me të personalisht, si: dispozitat e adhurimeve, dispozitat e ngrënies, pirjes dhe veshmbathjes dhe dispozitat e martesës, divorcit, trashëgimisë etj., që i përkasin akteve të gjendjes (statusit / pozitës) personale; ashtu që nëse muslimani/a ngushtohet në këto çështje dhe nuk mundet kurrsesi t’i përmbahet fesë islame në lidhje me to, atëherë i bëhet obligim (nëse e ka të mundur) të emigrojë në tokën e gjerë të Allahut.

Konsiderata e dytë: Nëse muslimani në shtetin joislam ku gjendet nuk vepron me këto kontrata të ndaluara nga ligji islam (përfshirë kamatën), kjo do të bëjë që muslimani të futet në ngushtim (presion) ekonomik dhe humbje financiare, teksa në fakt Islami e fuqizon e s’e shtyp muslimanin, i jep atij (ia shton të ardhurat) dhe nuk ia mangëson, i bën dobi atij dhe jo dëm…

Konsiderata e tretë: Thënia (replikuese) se medh’hebi hanefi e lejon (në rastin në fjalë) përdorimin e kamatës vetëm kur muslimani e merr kamatën (kur shtesa kamatore shkon në xhepin e muslimanit) dhe jo kur e jep atë (kur shtesa kamatore shkon në xhepin e jomuslimanit), sepse për muslimanin nuk përbën përfitim që ai ta jap kamatën; e (vijimi i kësaj replike) se ata (medh’ebi hanefi) nuk e lejojnë përdorimin e kontratave të ndaluara nga ligji islam përveçse me dy kushte: (i pari) që muslimani të ketë dobi (të dalë i fituar) prej kësaj dhe (i dyti) të mos tradhëtohet dhe prehet në besë jomuslimani me të cilin bëhet kontrata, e këtu (sipas replikuesve) nuk përmbushet përfitimi i muslimanit (pra kushti i parë); kjo thënie (replikuese) nuk qëndron, bazuar në:

Argumenti i parë: Treguesit e ardhur nga Muhamed Ibn El-Hasen Esh-Shejbani në përpilimin e tij “Es-Sejr El-Kebir” dhe nga juristët e hershëm të medh’hebit hanefi, të cilët nuk e kanë kufizuar rastin (pra nuk kanë thënë që në këtë rast duhet që të jetë muslimani ai që e merr kamatën apo me fjalë të tjera paratë e kamatës duhet të shkojnë në xhepin e muslimanit) por e kanë trajtuar këtë rast të lirë nga ky specifikim (pra duke lënë të nënkuptohen që të dy rastet, edhe që muslimani të jetë ai që e merr kamatën, por edhe që muslimani të jetë ai që e jep kamatën);

Argumenti i dytë: Edhe pse në këtë rast kamatën e jep muslimani, ai (muslimani) sërish del i fituar, pasi me këtë (dhënien e kamatës) muslimani, në fund të fundit, bëhet pronari i shtëpisë.

Këto argumente i përkrah fakti se muslimanët që jetojnë në këto vende joislame, si direkt me gojët (fjalët) e tyre ashtu edhe me korrespondencat e tyre, kanë vërtetuar se këstet që ata i paguajnë bankës janë njëlloj me qeranë që ata i paguajnë pronarit të shtëpisë dhe ndonjëherë edhe më pak. Kjo do të thotë se nëse ne ia ndalojmë muslimanit në fjalë kontratën e borxhit kamator me bankën, i kemi ndaluar kështu atij që të ketë në pronësi një shtëpi për vete dhe familjen e tij, që përbën në fakt një nevojë bazike për njeriun, bazuar në vetë konsideratën e juristëve muslimanë. I tillë person mund të vijojë që për njëzet ose më shumë vite të paguajë qeranë mujore apo vjetore dhe të mos fusë në pronësi të tij asgjë, teksa për të do qe e mundur që në një periudhë njëzet apo më pak vjeçare të bëhej pronar shtëpie.

Argumenti i tretë: Po kështu, nëse (do supozonim se) ky trajtim (blerje / transaksion) nuk do ishte i lejuar në medh’hebin (mendimin) e Ebu Hanifes dhe atyre që pajtohen me të, mbetet të themi se ai do lejohej bazuar në mendimin konsensual të lejimit të kryerjes së ndalesës sheriatike (ligjore islame) për shkak të “nevojës në fjalë që disa herë zbret në pozitën e domosdoshmërisë”. Thuhet kjo sidomos duke qenë se muslimani në këtë rast nuk e ha kamatën por e jep kamatën (tjetërkush e ha / shtie në xhep atë dhe jo muslimani), pra ai e jep dhe nuk e merr kamatën; teksa dihet se në parim ndalimi këtu ngrihet mbi “ngrënien / marrjen e kamatës”, bazuar në atë që thotë vetë Kurani, ndërsa dhënia (ushqimi), shkrimi dhe çertifikimi i kamatës janë ndaluar në kuadrin e “mbylljes së preteksteve / dredhive (Seddu Eh-Dherai’a)” që shpien tek kamata, gjë që përkon me ndalimin e mjeteve (instrumenteve) dhe jo qëllimeve (synimeve). Kësisoj, dihet se ngrënia e kamatës (borxh-dhënia ku krahas shlyerjes merret edhe kamatë) nuk lejohet kurrsesi, ndërsa dhënia (ushqimi) i kamatës (borxh-marrja ku krahas shlyerjes paguhet edhe kamatë) lejohet në rast nevoje (shtrëngese) bazuar në tekstet e juristëve muslimanë të cilët e kanë lejuar marrjen e borxhit kamator prej nevojës së ngutshme, nëse nevojtarit musliman në fjalë i mbyllen rrugët e tjera të lejuara (hallall). Këtij kuadri i takon rregulli i shquar “çfarë ndalohet në vetvete, lejohet vetëm në rast domosdoshmërie; dhe çfarë ndalohet për t’i mbyllur rrugën preteksteve (dredhive), lejohet në rast nevoje (shtrëngese)”.

Në përmbledhje të sa mësipër, del si përfundim sa vijon¹³:

Konkluzioni i parë: Duhet miratuar ajo që pohojnë argumentet kategorike (të prera) ligjore islame, se kamata (si shtesa mbi kapitalin bazë ashtu edhe ajo mbi borxhin bazë¹⁴) është e ndaluar kategorikisht dhe se interesat (kamatat) e bankave janë prej kamatës së paligjshme (të ndaluar), siç kanë përmendur në vendimet e tyre konsensuale të gjithë Këshillat e Fetvave dhe Fikhut (direktivave dhe normave juridike islame) në mbarë botën islame;

Konkluzioni i dytë: T’i mëshohet faktit se “si rregull kamatën nuk e bëjnë të lejueshme përveçse domosdoshmëritë”, pra çështja e saj në këtë kontekst është e njëjtë me atë të mëkateve të tjera kategorike në ligjin islam dhe se kush është mpleksur me gjendjen e domosdoshmërisë duhet të drejtohet tek një jurist islam në fetarizmin (përkushtimin islam) dhe diturinë e të cilit ka besim, me qëllim që ky i fundit t’ia vlerësojë vlefshmërinë e dosdoshmërisë së pretenduar;

Konkluzioni i tretë: Të dihet se nevoja zbret në pozitën e domosdoshmërisë lejuese të së ndaluarës, atëherë kur përmbushen kushtet e ushtrimit të kësaj nevoje dhe më konkretisht këto kushte në mënyrë të përmbledhur janë: (së pari) të vërtetohet me siguri prania e nevojës së domosdoshme, (së dyti) të mos ketë asnjë mundësi (alternativë) të lejuar (legjitime / hallall), (së treti) të qëndrohet në kufijtë e nevojës së domosdoshme dhe (së katërti) të konfirmohet paaftësia për të arritur tek alternativat e ligjshme (hallall)¹⁵;

Konkluzioni i katërt: Bazuar në sa më sipër, personi që nuk ka mundësi të blejë shtëpi në rrugë ligjore islame (pa marrë kamatë dhe pa rënë në pështjellime), si rregull duhet të kënaqet duke banuar me qera, pasi kjo është një hapësirë ligjore (alternativë) që e ruan muslimanin nga rënia në mëkatin e madh të kamatës, të cilin e ka ndaluar prerazi Allahu i Madhëruar dhe i Dërguari i Tij (Paqja qoftë mbi të!);

Konkluzioni i pestë: Nëse për disa njerëz qeraja përbën një ngushtim dhe rëndesë të dukshme¹⁶, nën konsideratat që kanë të bëjnë me numrin e anëtarëve të familjes etj., në këtë rast të këtillëve u lejohet të blejnë një shtëpi të tyren me këtë formë (me borxh kamator) nën konturin e kritereve të cekura në këtë kontekst (më lartë), por pasi të jenë konsultuar me dijetarë muslimanë që t’ua përcaktojnë vlerën e kësaj nevoje (sipas standardit të plotësimit të kushteve ligjore islame përkatëse të nevojës së domosdoshme), pra lipset që përmes kompetentëve muslimanë të vërtetohet nëse kjo nevojë bën të zbritet në pozitën e domosdoshmërisë lejuese të së ndaluarës (në këtë rast borxhit kamator);

Konkluzioni i gjashtë: Të miratohet ratifikimi (vendimi) i të gjitha këshillave islame zyrtare dhe jozyrtare kompetente, që apelon (bën thirrje) të punohet në drejtimin e sigurimit të alternativave islame që zgjidhin problemin e mbështetjes financiare të sektorit të strehimit, përmes: (së pari) krijimit të instutucioneve islame (gjë që është më parësore pasi me këtë Zoti i Madhëruar është më i kënaqur dhe sepse kjo është më e dobishme për fenë dhe për robërit e Zotit) dhe (së dyti) përmes negociatave me bankat perëndimore që ato t’i korrigjojnë kontratat e tyre me komunitetet islame, në përputhje me normat ligjore islame, derisa të sigurohen alternativat e shumëdëshiruara islame (kjo e dyta është një çështje lehtësisht e realizueshme në shoqëritë perëndimore; teksa vlen të thuhet se nëse ata që kanë derdhur mund në zhvillimin e konferencave adoptuese të lejimit të borxheve kamatore, këtë mund do e jepnin në bindjen e bankave kamatore që të adoptojnë modelin islam të dëshiruar, me shumë gjasa prej kohësh do të ishte shtruar rruga për zgjidhjen e kësaj problematike, qoftë edhe me një trajtë fillestare zgjidhjeje);

Konkluzioni i shtatë: Apelohet (u bëhet thirrje) personaliteteve të botës financiare islame, që janë të aftë të investojnë (aty ku Allahu i Madhëruar do të tubojë për ta mes fitimit të kësobotshëm dhe shpërblimit në amshim) në furnizimin me objekte banimi të muslimanëve të interesuar për blerje shtëpish në vendet perëndimore, përmes trajtave ligjore islame të njohura, si: me ortakëri, qera që përfundon me pronësim, kontraktim për ndërtim apartamentesh etj. ¹⁷, por duke mos e tepruar me shtrenjtimin e këtyre objekteve banimi, me qëllim që të interesuarit të mos prapësohen që në zanafillë nga ndërveprimi me institucionet islame kurdo që kanë nevojë dhe (që këta të interesuar) të fiksojnë një imazh negativ për praktikën islame të ofruar në lëvrimin e këtyre sipërmarrjeve.

BLERJA E SHTËPISË ME KAMATË BANKARE

TREGTIA KAMATORE NË SHTETET JOISLAME