SHKAQET E BASHKIMIT TË NAMAZEVE FARZ

NJOHURI KYÇE MBI BASHKIMIN E NAMAZEVE

Objekt mospërputhje në këtë rast është vetëm arsyeja e këtij bashkimi, për të cilën shumica e dijetarëve (përfshirë tre medh’hebet veç hanefive) janë të mendimit se është për shkak të udhëtimit dhe disa të tjerë (përfshirë medh’hebin hanefi) mendojnë se kjo arsye është rituale (pra përbën një prej ritualeve haxhit).

Argumentet për këtë janë disa dhe ndër ta është edhe hadithi i Muadhit (Allahu qoftë i kënaqur me të!): “Dolëm me Profetin (Paqja qoftë mbi të!) në Betejën e Tebukut, ku ai fali drekën me ikindinë, së bashku, dhe akshamin me jacinë, së bashku.”³

Dijetarët mbështetës të këtij mendimi (përfshirë medhhebin maliki, të cilët lejojnë vetëm bashkimin në kohën e parë, pra atë të drekës dhe atë të akshamit; medh’hebin hanbeli dhe një grup dijetarësh të medhhebit shafi’i) e kanë arsyetuar këtë mendim me faktin, se përderisa bashkimi i namazeve justifikohet me vështirësinë e udhëtimit që i ngjan individit (gjë e cila është thuajse konsensuale tek dijetarët mbështetës të bashkimit), atëherë lejimi i bashkimit të namazeve në rastin e sëmundjes që i sjell individit të sëmurë vështirësi dhe sfilitje është një gjë më parësore, sepse vështirësia me të cilën përballet i sëmuri në rastin kur i fal namazet veç e veç, është edhe më e madhe se ajo e udhëtarit.

Shumë juristë muslimanë fusin në kategorinë e të sëmurit edhe: gruan mustehada (gruaja që ka gjakrrjedhje nga organi gjenital jashtë kohës së menstruacioneve dhe lehonisë), personin që për arsye të pavullnetshme nuk mund ta mbajë abdesin përgjatë gjithë kohës së namazit (vështirësia e të cilit qëndron në faktin se atij i duhet që vazhdimisht të marrë abdes për çdo namaz), personin që nuk ka mundësi të marrë abdes (pastrohet) për çdo namaz etj.⁵

Më konkretisht, lejuesit kanë vënë si kriter për bashkimin, që nga rënia e shiut (breshërit / borës) banorëve të lagjes t’u vështirësohet shumë mosfalja në xhaminë e tyre me xhemat (pra vështirësia të jetë e atillë që t’ua justifikojë këtyre banorëve mosfaljen në xhami). Mendimi më parësor i dijetarëve është se bashkimi i namazeve në xhami lejohet kur rrobat e njeriut lagen aq sa ta vënë atë në vështirësi të madhe⁸. Shumë dijetarë (përfshirë medh’hebin hanbeli, medh’hebi maliki dhe disa prej dijetarëve të medh’hebit shafi’i) janë të mendimt se në kategorinë në fjalë të shiut futet edhe lluca (balta), me kushtin që rruga për në xhami të përbaltet aq sa të bëhet e vështirë për banorët e lagjes shkuarja në xhami (po në këtë kontekst hyjnë edhe vërshimet e konsiderueshme). Po kështu një sërë dijetarësh kanë futur në këtë kategori edhe të ftohtin e shoqëruar me erë të fortë (sidomos kur i ftohti shoqërohet me borë). E rëndësishme është të theksohet se mendimi më parësor është që justifikimi i bashkimit (në këtë rast rënia e shiut) të jetë e pranishme jo vetëm në nisje të namazit të parë, por edhe në nisje të të dytit⁹.

Dijetarë mbështetës të këtij mendimi kanë futur në këtë kategori edhe frikën nga egërsirat etj. Më konkretisht, kriteri i bashkimit në rastet në fjalë është që si pasojë e mosbashkimit të namazeve, i frikësuari të përballet me një vështirësi të madhe, si: rrezikimi i jetë së tij, familjarëve të tij apo pasurisë së tij. Gjithsesi, nuk ka dyshim se në situatat e lartpërmendura të frikësimit, më e mira është që namazet të falen secili në kohën e vet dhe të mos bashkohen.

Tek nevojat në fjalë hyjnë për shembull: kush e ka të pamundur që ta dijë kohën e namazit, si punëtorët e nëntokës etj. (i tilli lejohet që t’i bashkojë dy namazet aty ku ndodhet, nëse nuk e di kohën e namazit, por me kushtin që kur të falet të jetë i sigurt që koha e njërit prej dy namazeve ka hyrë); gruaja shtatëzënë dhe nëna që ka fëmijën me gji, në rastin kur kjo nënë vihet në vështirësi të madhe nga falja e çdo namazi në kohën e vet (lejohet të bashkojë namazet, dy e nga dy, në shtëpi); personat që janë pjesë e ekipeve të operacioneve kirurgjikale që marrin kohë të gjatë apo të provimeve shkollore që marrin kohë të gjatë etj. (në këto raste lejohet që namazet farz të bashkohen dy e nga dy në vendet ku personi ndodhet).