FESTAT JOLEGJITIME-QËNDRIMI I PËRMBAJTUR

Bazuar në mendimin e juristëve muslimanë të përmbajtur (rigorozë), rregulli normativ i ritualit festiv fetar, është se “parimisht çdo vepër dhe fjalë e planifikuar për një kohë të caktuar (thënë ndryshe ritual), që përsëritet me t’u kthyer kjo kohë, duhet të bazohet në burimet ligjore islame”; përndryshe konsiderohet ritual / festë bidat² (e sajuar / jolegjtime), edhe nëse njerëzit ia ndryshojnë emërtimin (nuk e quajnë festë fetare), për më tepër konsiderohet kësisoj nëse krahas fiksimit periodik (ritual) të kësaj dite, spikaten në të edhe veprime të tjera që bëhen për arsye të kësaj dite / kohe, si: hareja, grumbullimi, urimet, dhurimet, lodrimet, ngrënia dhe pirja etj.

Festat që bëhen me synimin e ritualitetit, afrimit me hyjnoren, madhërimit, fitimit të shpërblimit, apo që përbëjnë përngjasim me kohërat para fesë islame ose me fetë e tjera, konsiderohen festa të sajuara, të ndaluara dhe bidate (jolegjitime) që përplasen me bazat e fesë islame. Kësisoj, parimisht festat fetare joislame nuk lejohet që të festohen nga muslimanët, pasi ato kanë një trajtë fetare që bie ndesh me bazat e fesë islame, si: hyjnizimi i krijesës, spikatja dhe madhërimi i simboleve të mosbesimit dhe prania e bindjeve të tjera që gjenden dendur tek klerikët dhe shërbyesit fetarë që udhëheqin ritualitet e festave të këtilla.

Më konkretisht, prej këtyre transmetimeve profetike referente, përmes të cilit hidhet poshtë  fare qartë pretendimi i mësipërm (se nuk ka problem të shpiket nga muslimanët një festë e re nëse nuk shoqërohet me qëllimin e përngjasimit me jobesimtarët), është transmetimi profetik në të cilin vjen se “një person i tha të Dërguarit të Allahut: ‘Jam zotuar³ që të therr një deve në Buena.’ Profeti (Paqja qoftë mbi të!) tha: ‘A ka pasur në të ndonjë idhull prej idhujve të xhahilijes (injorancës paraislame) që adhurohej?’ Të pranishmit i thanë: ‘Jo.’ Profeti (Paqja qoftë mbi të!) tha: “A ka pasur në to festë (grumbullim ritual) prej festave (grumbullimeve rituale) të tyre?’ Të pranishmit i thanë: ‘Jo.’ Profeti (Paqja qoftë mbi të!) i tha: “Përmbushe zotimin tënd!⁴.

Në këtë kontekst, është e udhës të theksohet fakti i rëndësishëm i cekur nga juristët normativë muslimanë të përmbajtur, sesi bidati (akti jolegjtim) arrin të ndërhyjë në fenë hyjnore islame deri edhe në adhurimet e pastra (të papërziera) të shpallura dhe përcaktuara me tipare të pastra të adhurueshmërisë, të tilla si: namazi, haxhi, agjërimi apo edhe ritualet festive të shpallura nga burimet autentike hyjnore; dhe ndërhyrja e bidatit në to bëhet me një nga dy format:

Forma e parë: Duke bërë ndryshim në strukturën, kohën apo vendin e sojit të adhurimit të pastër; kësisoj, kush i shton namazit një rekat⁵ (njësi namazi), ose ia ndryshon atij (namazit) kohën apo vendin e duhur, duke e vepruar të tillë gjë në mënyrë të vazhdueshme, me siguri që ka rënë në bidat;

Forma e dytë: Duke bërë (shtuar) një adhurim tjetër konkurrent (të krahasueshëm / ngjashëm) me sojin e adhurimit të pastër, edhe në mos u bëftë asnjë ndryshim në atë (adhurimin e pastër) ekzistues: si dikush që pesë namazeve të obliguara ditore u shton një të gjashtë në kohën e paradites dhe i mbledh njerëzit në xhami që ta falin atë.

Që të bëhet më e kuptueshme forma e dytë e sjelljes së adhurimeve të sajuara (jolegjitime) konkurrente (të krahasueshme) me ato legjitime, na ndihmon ilustrimi që japin dijetarët me “një person që ka për qëllim ta madhërojë babanë e tij, ndaj ky person, në mënyrë të vazhdueshme (çdo ditë, javë, muaj apo vit), posa zgjohet qëndron i drejtuar në heshtje kah shtëpisë së babait të tij, duke thënë ndërdhëmbë një varg të posaçëm poezie dhe duke lëvizur duart në një formë të posaçme”. Kur pyetet për këtë gjë, personi i ilustrimit tonë thotë se këtë e bën thjesht si traditë dhe se në të nuk ka vend për bidatin (sajesën në fe) dhe se ai është i lirë ta madhërojë prindin e tij me çfarëdolloj mënyre që mendon…

Nuk ka dyshim se çdo njeri i paanshëm do të thotë se veprimi i ilustrimit në fjalë është konkurrent (i krahasueshëm / i ngjashëm) me adhurimin legjitim dhe do pohojë se sa në fjalë përbën një nga bidatet dhe sajesat fetare më serioze. Ky konstatim vjen lirisht, edhe pse personazhi kryesor i ilustrimit në fjalë nuk është se bëri në të ndonjë sexhde, ruku apo lexoi ndonjë ajet kuranor; duke na dëshmuar e gjitha kjo se aktet konkurrente (të krahasueshme / të përngjashme) me adhurimet e pastra, konsiderohen bidate (sajesa në fe) jolegjitime (haram) të ndëshkueshme.

Po kështu, festat laike (pa përmbajtje fetare) por të mbrujtura me mëkate, nuk lejohet të festohen nga muslimanët, sepse këto festime edhe pse në dukje laike (pa përmbajtje fetare) kanë në fakt rrënjë të padukshme tek festat pagane ose ato fetare joislame, si dhe janë të tejmbushura me mëkate nga më të rëndat, ashtu që në to vërshon moskokëçarja, degradimi kafshëror dhe sjelljet e padenja për krijesën humane në përgjithësi dhe për më tepër për besimtarin e devotshëm në veçanti.

Më konkretisht, me rituale / festa josheriatike (jolegjitime) që konsiderohen konkurrente (krahasuese / përngjasuese) me ato sheriatike (ligjore isalme), kemi të bëjmë nëse dita e një rituali festiv synohet në vetvete, pra kur kjo ditë përzgjidhet dhe madhërohet në vetvete për arsye të një ngjarje të caktuar të ndodhur në të dhe kur për festimin e kësaj dite bëhet një angazhim i tillë që obligon një përkujdesje (vëmendje, përpjekje dhe mbarëvajtje) të tillë që në kohën e kësaj dite: të sundojë hareja, të grumbullohen njerëzit, të mbahen fjalime, të bëhen urime dhe dëfrime, si dhe të lihen mënjanë punët e tjera.